افزودنی های خوراک دام
تاثیر استفاده از پروبیوتیک و ویتامین ای + سلنیوم بر عملکرد و برخی از فراسنجه‌های خونی و شکمبه‌ای در گوساله‌های شیر خوار هلشتاین
مرداد
از آنجا که گوساله‌های امروز جایگزین گاوهای حذفی گله در آینده هستند، بنابراین، می‌توان گفت پرورش گوساله‌های سالم همواره یکی از مهم‌ترین اهداف در مزارع پرورش گاو بوده است. از هنگام تولد تا از شیرگیری، حساس‌ترین مرحله زندگی گوساله است.
این حیوانات در این سن، مستعد بیماری‌های مختلف، به ویژه اسهال گوارشی هستند. حفظ سلامت، رشد سریع‌تر و بهبود توسعه شکمبه از اهداف مهم در پرورش گوساله‌ها در این دوره می‌باشد.
در اغلب دامداری‌ها برای کاهش مشکلات گوارشی و افزایش بازده خوراک، از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود.
ایجاد تغییرات مفید در الگوی تخمیر شکمبه‌ای شامل افزایش نسبت پروپیونات به استات تولیدی، کاهش تولید متان و کاهش تجزیه پروتئین خوراک در شکمبه و متعاقباً افزایش بازده غذایی و همچنین کاهش بروز اسیدوز و نفخ از اثرات مثبت استفاده از آن آنتی‌بیوتیک‌ها در جیره دام می‌باشند.
ممنوع شدن آنتی‌بیوتیک
ممنوع شدن استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها به خاطر باقی ماندن اثر آن‌ها در شیر و گوشت از طرف اتحادیه اروپا سبب شد که محققین به دنبال جایگزین‌های مناسبی برای آنتی‌بیوتیک‌ها باشند.
همچنین به خاطر استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان بیماری، ممکن است برخی گوساله‌های ماده استعداد خود برای جایگزینی در گله را از دست بدهند.
زیرا تولیدات آن‌ها در آینده تحت تاثیر دوره مدیریتی در دوره شیرخوارگی است. پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که شامل انواع باکتری، قارچ و مخمر می‌باشند که مستقیماً به جیره دام‌ها اضافه شده و اثر مطلوبی در عملکرد و سلامت دارند.
تاثیر پروبیوتیک
پروبیوتیک‌ها از طریق ایجاد تعادل میکروبی روده باعث تاثیرات مثبتی مثل کاهش عفونت روده‌ای، بهبود عملکرد و افزایش میزان جذب مواد مغذی از جمله ایمنوگلوبولین‌ها می‌شوند. این میکروارگانیسم‌های زنده از طریق افزایش غلظت گلبولین‌ها و نیز تعداد و فعالیت کشندگی نوتروفیل‌ها از یک سو و کاهش میکروفلور مضر دستگاه گوارش از قبیل کلیفرم‌ها از سوی دیگر، باعث تقویت سیستم دفاعی بدن و جلوگیری از ابتلای گوساله‌ها به بیماری‌ها می‌شوند.
این مواد می‌توانند باعث توسعه دستگاه گوارش و در نتیجه افزایش قابلیت هضم شوند. بدین ترتیب می‌توانند جایگزین مناسبی برای آنتی‌بیوتیک‌ها باشند. در مطالعه‌ای نشان داده شد که افزودن پروبیوتیک به جیرۀ گوساله‌ها سبب افزایش معنی‌دار مصرف خوراک می‌شود.
در حالی که ریدل و همکاران مشاهده کردند که ماده خشک مصرفی گوساله‌های تغذیه شده با پروبیوتیک باکتریایی در شیر یا خوراک آغازین، در مقایسه با گروه شاهد تحت تاثیر قرار نگرفت. در یک تحقیق، استفاده از افزودنی‌هایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها در آغوز و شیر، باعث کاهش خوش‌خوراکی آن و به طور کلی کاهش اشتها در گوساله‌ها شد.
گوساله‌های تازه متولد شده فاقد ایمنی هومورال هستند و می‌توان گفت کاملاً وابسته به انتقال غیر فعال ایمنوگلوبولین‌های مادری، از آغوز که از طریق جذب روده‌ای به سیستم گردش خون منتقل می‌شوند، می‌باشند. گوساله‌ها با غلظت ایمنوگلوبولین‌های بسیار جزئی در گردش خون متولد می‌شوند. در واقع می‌توان گفت مقدار ایمنوگلوبولین‌ها بسیار متغیر است.
بنابراین، عرضه سریع آغوز پر کیفیت در مقادیر کافی برای تامین حداقل صد گرم ایمنوگلوبولین G برای بقا و سلامت گوساله بسیار مهم است. گوساله‌ها باید در ۱۲-۸ ساعت نخست زندگی، ۱۰ درصد وزن بدن آغوز دریافت کنند.
عوامل زیادی مانند زمان خوراندن آغوز، غلظت ایمنوگلوبولین‌ها، جنس گوساله، نژاد، روش خوراندن آغوز و وضعیت متابولیکی گوساله‌ها در زمان تولد در جذب ایمنوگلوبولین‌ها موثر می‌باشند. سلنیوم و ویتامین ای در سیستم ایمنی نقش مهمی ایفا می‌کنند.
تاثیر سلنیوم در گوساله‌ها
سلنیوم از طریق افزایش فعالیت فاگوسیتوزی نوتروفیل‌ها و نیز تولید لنفوسیت و آنتی‌بادی‌ها بر پاسخ ایمنی اثر می‌گذارد. از آنجایی که اکثر گوساله‌ها با کمبود سلنیوم متولد می‌شوند، تغذیه سلنیوم یک روش مهم جهت توسعه سیستم ایمنی می‌باشد. ویتامین ای مشتقات زیادی دارد که مهم‌ترین آن‌ها آلفاتوکوفرول است.
این ویتامین در بدن دام به عنوان یک آنتی اکسیدانت عمل کرده و همراه با آنزیم گلوتاتیون پر اکسیداز که حاوی سلنیوم می‌باشد، از اکسیداسیون و تخریب سلول‌ها توسط رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند. این پژوهش به منظور بررسی اثرات استفاده از پروبیوتیک و مکمل ویتامین ای + سلنیوم بر رشد و بازده عملکردی و فراسنجه‌های خونی و شکمبه‌ای در گوساله‌های هلشتاین انجام شد.
آزمایش
تعداد ۲۴ راس گوساله نر هلشتاین پس از وزن‌کشی و اقدامات اولیه پس از تولد، به صورت تصادفی به ۴ تیمار اختصاص یافتند. گوساله‌ها به قفسه‌ای انفرادی منتقل و در ۳ روز اول با مقدار کافی آغوز تغذیه شدند. تیمارها شامل:
۱- جیره پایه ( خوراک آغازین+ شیر)،
۲- جیره پایه به همراه پروبیوتیک بایوگیل (۲ گرم)،
۳- جیره پایه به همراه مکمل تزریقی ویتامین ای+ سلنیوم ( ۰/۱۴ میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن زنده)
۴- جیره پایه به همراه پروبیوتیک و مکمل تزریقی ویتامین ای + سلنیوم
پروبیوتیک به صورت روزانه و ویتامین ای + سلنیوم در بدو تولد و ۱۴ روزگی تجویز شدند. گوساله‌ها در ابتدای آزمایش و همچنین هر دو هفته یک بار وزن‌کشی شدند. مقدار خوراک مصرفی به صورت روزانه محاسبه شد. شاخصه‌ای رشد اسکلتی شامل طول بدن، قد از جدوگاه، قد از هیپ، عرض هیپ و دور سینه در روزهای ورود به آزمایش، ۱۴، ۲۸، ۴۲ و ۵۶ روزگی اندازه‌گیری شدند.
خونگیری در ۷، ۲۱، ۴۲ و ۵۶ روزگی، ۴ ساعت پس از مصرف وعده خوراک صبح توسط لوله خلاء از سیاهرگ وداج انجام شد. متابولیت‌های خونی شامل گلوکز، آلبومین پروتئین کل، اسید بتاهیدروکسی بوتیرات، کلسترول، تری گلیسرید، اوره و ایمونوگلوبولین G اندازه‌گیری شدند. مایع شکمبه با استفاده از سوند مری و در روزهای ۲۱، ۴۲ و ۶۰ برای اندازه‌گیری نیتروژن آمونیاکی و تعیین پروفایل اسیدهای چرب، جمع آوری شد. آنالیز داده‌ها توسط نرم افزار SAS و رویه MIXEصورت گرفت.
استفاده از پروبیوتیک و ویتامین ای + سلنیوم تاثیر آن
استفاده از پروبیوتیک و ویتامین ای + سلنیوم تاثیر معنی داری بر افزایش وزن و مصرف خوراک گوساله‌ها نداشت (۰/۰۵<p). هر چند که در گوساله‌های دریافت کننده تیمارهای پروبیوتیک و ترکیب پروبیوتیک با ویتامین ای + سلنیوم علی رغم وزن آغازین پایین‌تر، افزایش وزن کل و روزانه نسبت به گروه شاهد و گروه دریافت کننده تیمار دریافت کننده ویتامین ای+ سلنیوم از لحاظ عددی بالاتر بود.
ضریب تبدیل خوراک در تیمار پروبیوتیک نسبت به شاهد تمایل(۰/۰۹=p) بهبود نشان داد ( به ترتیب ۲/۱۴ در برابر ۲/۶۶). به جز پروتئین کل (۰/۰۰۲=p) و ایمونوگلوبولینG
(۰/۰۰۰۴=P)، سایر فراسنجه‌های خونی تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفتند ( P>۰/۰۵).
استفاده از پروبیوتیک، ویتامین ای+ سلنیوم و ترکیب آن‌ها باعث کاهش سطح پروتئین خون نسبت به شاهد شد ( به ترتیب ۶/۷۵، ۷/۶۶ و ۷/۳۹ گرم بر دسی لیتر در برابر ۱۵/۴۱ گرم بر دسی لیتر). در مقابل تیمارهای مورد اشاره سطح ایمونوگلوبولین G را افزایش دادند ( به ترتیب ۱۵/۶۶، ۱۶/۱۸ و ۱۶/۷۰ میلی گرم بر دسی لیتر در برابر ۱۰/۹۲ میلی گرم بر دسی لیتر). تیمارها تاثیری بر غلظت اسیدهای چرب فرار شکمبه نداشتند ( ۰/۰۵<P). هر چند که استفاده از پروبیوتیک و ویتامین ای + سلنیوم مقدار استات و پروپیونات را از لحاظ عددی افزایش داد.
مقدار نیتروژن آمونیاکی و PH شکمبه تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت ( 0/05<P). تیمار پروبیوتیک باعث بهبود ضریب تبدیل خوراک و افزایش برخی شاخصه‌ای رشد اسکلتی در گوساله‌های شیرخوار شد.
نتیجه:
استفاده از پروبیوتیک، ویتامین ای+ سلنیوم و ترکیب آن‌ها باعث افزایش جذب ایمونوگلوبولین G شد که این می‌تواند منجر به مقاومت گوساله به بیماری‌های عفونی از جمله اسهال شود.
برای مطالعه کامل کلیک کنید.
