زهر زنبور عسل درمانی برای سرطان

زهر زنبور عسل ترکیبی است که هزاران سال در درمان بیماری­های مختلف کاربرد داشته است و برای تسکین  بیماری­های التهابی مزمن مورد استفاده قرار گرفته است. تحقیقات متعدد اخیر بیان می­ کند که زهر زنبور عسل در درمان سرطان از طریق مهار کردن رگ زایی، اثرگذار است. امروزه افزایش مقاومت سرطان نسبت به درمان­های رایج مشکل ساز شده است. مقاومت سلول­های سرطانی نسبت به داروهای شیمیایی، منجر به کاهش سطح پاسخ این سلول­ها نسبت به دارو و در نتیجه شکست اقدامات درمانی می­‌شود. بنابراین تحقیق وتوسعه­‌ی داروهای موثرتر و یا با اثرات جانبی کمتر از اهمیت زیادی برخوردار می­‌باشد. پیش از هرچیز بهتر است نگاه مختصری به فرآیند رگ­ زایی (Angiogenesis)  و نقش آن بر رشد و متاستاز تومور داشته باشیم:

رگ زایی فرآیندی است که طی آن با دخالت سلول­های اندوتلیال، عروق خونی جدید از عروق موجود تشکیل می شود. این فرآیند در شرایط فیزیولوژیک برای رشد و نمو طبیعی جنین، سیکل تولید مثلی و ترمیم زخم و بافت و در شرایط پاتولوژیک برای رشد تومور اهمیت دارد. بافت توموری می­‌تواند مواد تغذیه­‌ای و اکسیژن کافی را از طریق انتشار ساده تا محدوده­‌ی ۱ تا ۲ میلی متر جذب نماید و از این نقطه به بعد نیازمند فرآیند رگ­ زایی برای تامین تغذیه خود می­‌باشد بنابراین می­توان نتیجه گرفت که عدم رگ زایی، مانع رسیدن مواد غذایی به سلولهای توموری می­‌شود و موجبات مرگ این سلول­ها را فراهم می­‌کند. مطالعات در مورد مهارکننده­‌های رگ زایی درحیوانات نشان می­دهد که می‌­توان با مهار رگ زایی در تومور، آن را تخریب و نابود کرد.  این روش علاوه بر سم کمتر، بسیاری از عوارض جانبی که در اثر شیمی درمانی به وجود می آید را ندارد و هم چنین امکان مقاوم شدن به درمان در آن مشاهده نمی‌­شود. از سوی دیگر به نظر می­رسد درمان هایی که مستقیما سلول­های اندوتلیال پایدار را هدف گیری می­‌کنند خطر کمتری را از نظر ایجاد مقاومت به داروها در پی دارد و از این لحاظ مشکل مقاوم شدن تومور نسبت به درمان برطرف می­‌گردد. زهر زنبور عسل ترکیب بسیار پیچیده­ای از پپتیدها، آنزیمها و آمین­های فعال زیستی می‌­باشد. ملیتین و فسفولیپاز A2 دو ترکیب عمده زهر زنبور عسل است که دارای اثرات ضد توموری می­‌باشند و می‌­تواند منجر به مهار رگ زایی شوند.

پژوهشگران با انجام آزمایشی تحت عنوان “مهار رگ­زایی با زهر زنبور عسل در مدل حلقۀ آئورت موش صحرایی” دریافتند که زهر زنبور عسل در دوزهای ۱۰ تا ۴۰ میکروگرم در میلی لیتر قادر به مهار رگ­زایی در مدل حلقۀ آئورت نمی­‌باشد به طوری که بعد از گذشت ۲۴ ساعت از تیمار سلول­های اندوتلیال و جوانه‌ای مویرگی مشتق از حلقه آئورت، ظاهری طبیعی داشتند و تفاوت قابل ملاحظه­‌ای با نمونه­‌ی شاهد از نظر طول و تعداد انشعابات نداشتند اما دوزهای ۵۰ تا ۷۰ میکروگرم در میلی لیتر با مهار رگ زایی در مدل حلقۀ آئورت موجب کاهش معنی دار در تعداد و طول عروق در نمونه‌­های تیمار شده، نسبت به نمونه­‌های شاهد گردید. نتایج بیانگر آن است که زهر زنبور عسل به صورت وابسته به دوز، دارای اثر مهاری بر رگ زایی در مدل حلقۀ آئورت موش صحرایی است. در پژوهشی دیگر با توجه به اینکه میدا ن­های الکترومغناطیسی بر جنبه­‌های مختلف رشد و نمو سلولی اثر گذار هستند، اثر زهر زنبور عسل به همراه میدان الکترومغناطیسی با فرکانس پایین بر مهار رگ زایی در پرده کوریوآلانتوئیک جنین جوجه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از این بررسی موید تشدید کننده­‌ی میدان الکترومغناطیسی۲۰۰ گوس بر مهار انجام شده، توسط زهر زنبور عسل است، که این نتیجه به صورت کاهش معنی دار تعداد و طول انشعابات عروق در نمونه­‌ی زهر زنبور عسل توام با میدان الکترومغناطیسی در مقایسه با نمونه با زهر زنبور عسل به تنهایی مشاهده شد. بنابراین زهر زنبور عسل به تنهایی و یا توأم با میدان الکترومغناطیسی می­‌تواند انتخاب مناسبی برای مطالعات بیشتر به عنوان یک داروی مورد استفاده در حالت پاتولوژیک وابسته به رگ زایی و هم چنین می ­تواند جایگزین مناسب با عوارض جانبی کمتراز شیمی درمانی برای درمان سرطان باشد.

منابع:

نشریه‌­­ علمی دانشجویی دنیای بیوتکنولوژی. شماره چهارم

www.biotechjournal.blogfa.com