اجزای خوراک سبزیجات مورد استفاده در تهیه خوراک طیور حاوی تقریبا دو سوم فسفر به شکل فیتات می باشد. فیتاتها نه تنها غیرقابل هضم و غیرقابل دسترس میباشند، بلکه مشخص شده است که با مصرف سایر مواد مغذی تداخل دارند. جدا از اثرات ضد تغذیهای، فیتاتها با سایر مواد معدنی باند شده و باعث میشوند که برای پرندگان، غیرقابل دسترس باشند.
یکی از بهترین راههای غلبه بر اثرات سوء فیتات، استفاده از آنزیمهای تجزیه کننده فیتات میباشد (فیتاز). از این رو، مطالعهی حاضر برای بررسی اثرات ضدتغذیهای و این که چگونه میتوان با استفاده از فیتاز اثرات سوء فیتات را بهبود بخشید انجام گرفته است.
آنزیمهای اگزوژنوس به عنوان افزودنی به خوراک دام، در صنعت خوراک دام مورد استقبال میباشند. مواد اصلی خوراک دام منشا گیاهی دارد، این مواد تشکیل دهنده دارای سطح متغیری از فیتات میباشد که به دلیل عدم وجود برخی از آنزیمهای مورد نیاز در حیوانات تک معدهای قادر به تجزیه نیستند.
فیتات
فیتات (اسید فیتیک)، میواینوزیتول هگزاکیس دی هیدروژن فسفات، یک جزء معمول همهی دانهها میباشد. حدود ۷۰ الی ۸۰ درصد از فسفر در دانههای غلات و دانههای روغنی به شکل اسید فیتیک وجود دارد. بیشترین میزان آن در محصولات جانبی غلات (۷۳ الی ۸۴ درصد)، بعد از آن در دانههای روغنی (۵۱ الی ۸۲ درصد)، غلات و ارزن ( ۶۰ الی ۷۳ درصد) قرار میگیرند.
اسید فیتیک شکل اصلی ذخیرۀ فسفر در گیاهان میباشد. به طور کلی فسفر فیتات اغلب در اختیار پرندگان قرار نمیگیرد. قابلیت دسترسی زیستی فسفر فیتات در ذرت و کنجالهی سویا برای طیور، ۱۰ الی ۳۰ درصد میباشد.
اثرات ضدتغذیهای
اثرات فیتات
اسید فیتیک که یک کاتیون واکنشی میباشد میتواند نمکهایی را با مواد معدنی مهم به لحاظ تغذیهای، نظیر یون روی، نیکل، کبالت، منگنز، کلسیم و آهن با کاهش ترتیب ثبات شکل دهد و مشخص گردیده است که این کمپلکسها به فرایند هضم، مقاوم میباشند.
نتیجه این است که بخشی از ذخیره مواد معدنی رژیم غذایی در اختیار حیوان قرا نمیگیرد. علاوه بر این، در PH پایین، فیتاتی که بار الکتریکی منفی دارد و پروتئینی که بار الکتریکی مثبت دارد، کمپلکسهای نامحلولی را با پروتئینها تشکیل میدهد
و در PH بالا، هم فیتات و هم پروتئین، دارای بار منفی هستند و کاتیونهای چند ظرفیتی مانند کلسیم در تشکیل کمپلکسهای پروتئینی فیتات نقش دارند و قابلیت هضم پروتئینها را کاهش میدهند.
اتصال کلسیم توسط فیتات باعث کاهش فعالیت تریپسین میشود و قابلیت هضم پروتئین را کاهش میدهد، چراکه کلسیم برای فعالیت و پایداری این آنزیم ضروری است.
اثرات افزودن آنزیم
۱) تاثیر بر کاهش دفع و افزایش مصرف:
دفع فسفر توسط خوک و طیور را میتوان با گنجاندن فیتاز در رژیم غذایی آنها، تا ۳۰ درصد کاهش داد. میچل و ادواردز در سال ۱۹۹۶ نشان دادند که (۶۰۰IU) فیتاز میتواند تا ۰/۱ درصد فسفر معدنی را جایگزین کند.
همچنین افزودن ۱ و ۲۵ دی هیدروکسی کله کلسیفرول و فیتاز، میتواند جایگزین ۰/۲ درصد فسفر معدنی در جیرههای جوجههای جوان گردد.
با اثبات این امر، کورین و همکاران در سال ۱۹۹۹ دریافتند که افزودن فیتاز (۶۰۰FTU/KG) باعث افزایش هیدرولیز محتوای فسفر فیتات در کنجالهی سویا و ذرت از ۳۴/۹ و ۳۰/۸ به ۷۲/۴ و ۵۹ درصد به ترتیب گردیده است.
با تایید افزایش قابلیت دسترسی فسفر، Singh و همکارانش در سال ۲۰۰۳ گزارش کردند که افزودن فیتاز به جیره با پایه گندم باعث کاهش الزام فسفر غیر فیتاتی از ۰/۵۰ درصد به ۰/۳۰ درصد بدون اثر گذاری بر عملکرد جوجهها میشود.
۲) اثرات روی قابلیت هضم:
افزودن مکمل فیتاز ( ۱۲۰۰FTU/KG) به جیرههای حاوی غلات یا دانههای روغنی در جوجههای گوشتی باعث بهبود قابلیت هضم پروتئین (۷/۳-۴/۲ و ۶-۲/۴درصد) و اسید آمینهها (۹-۳/۴ درصد و ۴/۸-۲/۶ درصد) به ترتیب در غلات و دانههای روغنی گردید،
اما ژانگ و همکارانش در سال ۱۹۹۹ بهبودی را در قابلیت هضم آشکار پروتئین (۹ درصد) در جوجهها حتی در غلظت ۶۰۰FTU مکمل فیتاز مشاهده کردند.
Selvakumar در سال ۲۰۰۴ نیز گزارش کرده است که افزودن مکمل فیتاز (۵۶۲/۵IU/KG) به رژیم غذایی جوجهها بر پایه ذرت-سویا باعث بهبود قابلیت هضم پروتئین خام و عصارهی اتر به ترتیب ۰/۵ و ۲/۳ درصد شده است.
۳) اثر روی ویسکوزیته:
Balamurugan در سال ۲۰۰۴ گزارش کرده است که مکمل آنزیمNSP ، یا به تنهایی یا در ترکیب با فیتاز در جیرهی غذایی جوجهها بر پایهی ذرت و سویا باعث کاهش ویسکوزیتهی روده ۳ الی ۱۰ درصد نسبت به جوجههای کنترل شده است.
Selvakumar در سال ۲۰۰۴ مشاهده کرد که ویسکوزیته روده (۳ درصد) در جوجهها به دلیل مکمل فیتاز (۵۶۲/۵IU/KG) کاهش یافته است.
۴) تأثیر بر حفظ مواد مغذی:
Sebastian و همکارانش در سال ۱۹۹۶ گزارش کردند که، افزودن فیتاز به شکل مکمل (۶۰۰IU/KG) به جیرهی غذایی جوجهها بر پایهی سویا و ذرت (میزان فسفر پایین ۰/۵ %) میزان احتباس کلسیم و فسفر را در جوجه خروسها تا ۱۲/۴ و ۱۲/۲ درصد به ترتیب افزایش میدهد.
۵) تاثیر بر افزایش وزن و بهبود ضریب تبدیل خوراک:
بسیاری از نویسندگان افزایش وزن و بهبود ضریب تبدیل خوراک را به دلیل افزودن آنزیمهای تجزیه کننده NSP به تنهایی یا در ترکیب با فیتاز گزارش کردهاند.
نتیجهگیری
افزودن فیتاز معمولاً باعث افزایش تجزیه فیتات میشود، که نتیجهگیری میشود که افزودن آنزیم استفاده از مواد مغذی را بهبود میبخشد و هزینهی تولید را در تولید جوجههای گوشتی کاهش میدهد.
برای مطالعه کامل کلیک کنید.