بیماری دمودیکوزیس یک بیماری پوستی انگلی شایع، همراه با التهاب میباشد که با اختلالات ژنتیکی و ایمونولوژی در ارتباط است. تکثیر زیاد جرب دمودکس کنیس موجود در پوست، در فولیکولها وغدد سباسه که منجر به ریزش مو، اریتما، پوسته پوسته شدن، کورک و عفونتهای ثانویه میشود علت ایجاد این بیماری میباشد، که صورت، دستها و یا حتی کل بدن سگ ممکن است در این بیماری درگیر شود.
انواع جرب دمودکس:
سه نوع جرب دمودکس از لحاظ ریخت شناسی در سگها وجود دارد، که عبارتند از:
Demodex canis: (دمودکس کنیس) رایجترین شکل دمودکس (سیگاری شکل)
D.cornei: (دمودکس کورنی) فرم کوتاه از جرب دمودکس
D.injai: (دمودکس اینجای) فرم کشیده و بلند از جرب دمودکس
تصور میشود که سیستم ایمنی بدن به طور معمول با جلوگیری از افزایش تعداد جربها به کنترل تعداد آنها کمک میکند، در بیشتر سگها، این جربها مشکلی ایجاد نمیکنند اما جمعیت بسیار آنها منجر به التهاب و بیماری بالینی میگردد.
چه عواملی باعث بروز بیماری دمودیکوزیس میشود؟
دو مورد از بیماری دمودیکوزیس، وابسته به سنی که در آن بیماری ایجاد میگردد وجود دارد.
فرم جوانی دمودیکوزیس
فرم جوانی دمودیکوزیس در توله سگهای ۳-۱۸ ماهه اتفاق میافتد و به دو شکل موضعی و عمومی رخ میدهد. علت دقیق آن کاملاً مشخص نشده است، اما ممکن است به علت عدم تکامل سیستم ایمنی در توله سگها که منجر به افزایش تعداد جربها میشود، رخ دهد. اگر چه تصور میشود دلیل بروز این بیماری به دلیل خاصیت جربها باشد زیرا این توله سگها از هر نظر سالم هستند، افزایش شیوع در نژادهای خاص نشان دهنده ارثی بودن دمودیکوزیس فرم جوانی میباشد. در شکل موضعی دمودیکوزیس ریزش موی کانونی به ویژه در پوزه، صورت و پاهای قدامی علامت مشخص بالینی است. دمودیکوزیس عمومی با ریزش موی منتشر، سرخی پوست و آلودگی ثانویه باکتریایی در سراسر بدن سگ مشخص میشود.
فرم بالغین دمودیکوزیس
فرم بالغین دمودیکوزیس معمولاً به شکل عمومی و در سگهای بالای ۴ سال اتفاق میافتد. این بیماری به طور کلی نسبت به فرم جوانی، بیماری جدیتری را ایجاد میکند. این فرم از بیماری همراه با بیماریهای موثر بر سیستم ایمنی، مانند پرکاری غدد فوق کلیوی، پرکاری تیروئید، تومورها، سوء تغذیه و بیماریهای انگلی و یا داروهای موثربراین سیستم نظیر گلوکوکورتیکوئیدها، سیکلوسپورین و شیمی درمانی دیده میشود. ازعوامل شایع در ابتلا به بیماری دمودیکوزیس میتوان به بیماریهای هورمونی وهمچنین سرطان اشاره کرد، به همین دلیل سگهایی که مبتلا به دمودیکوزیس فرم بالغین میباشند باید معاینه دقیق و آزمایشهای کامل تشخیصی جهت شناسایی بیماری زمینهای آنها صورت گیرد. شواهد نشان داده است که درمان موفقیت آمیز یک بیماری زمینهای ممکن است به بهبودی بیماری دمودیکوزیس کمک کند.
چگونه بیماری دمودیکوزیس تشخیص داده میشود؟
با بررسی تاریخچه حیوان و ارزیابی علائم بالینی آن میتوان به بیماری دمودیکوزیس مشکوک شد. جربهای موجود در فولیکولهای مو باعث بسته شدن و تشکیل دانههای سرسیاه میشوند در این صورت معمولاً ریزش مو دیده خواهد شد. دمودیکوزیس معمولاً به راحتی قابل تشخیص است. معمولترین روش تشخیص، کندن موها از پوست آسیب دیده و یا خراشیدن پوست با تیغ جراحی و بررسی آن در زیر میکروسکوپ میباشد.
چه روشهای درمانی برای بیماری دمودیکوزیکس وجود دارد؟
اشکال خفیف و موضعی این بیماری در سگهای جوان معمولاً نیازی به درمان نداشته و با افزایش سن، خود به خود بهبود مییابد. در صورت عدم درمان، باید بررسی صورت گیرد. شکل عمومی و یا منتشر بیماری در سگهای جوان و سگهای بالغ، نیاز به درمان دارد. گروه نسبتاً جدید از داروها به نام ایزوکسازولینها درمان انتخابی هستند. به طور معمول یک قرص، هر ماه و یا هر سه ماه به سگها داده میشود. در موارد حاد که به درمانها پاسخ داده نمیشود. باید از داروهای نظیر آیورمکتین و میلبمایسین که در سایر کشورها استفاده میشود استفاده گردد.
در بیشتر سگها، تا زمانیکه بیماریهای زمینهای به درستی شناسایی و درمان شوند، درمان این بیماری پیشبینی خوبی خواهد داشت. همراه با درمان، اگر بررسی بیماری با خراشهای متعدد پوستی به صورت ماهانه کنترل شود عود مجدد بیماری به حداقل خواهد رسید.
منبع: Updates on the Management of Canine Demodicosis