استرس گرمایی چیست و چگونه باید از بروز آن جلوگیری کرد؟

استرس گرمایی

پرندگان زمانی دچار استرس گرمایی می‌شوند که نتوانند بین تولید گرمای بدن و دفع آن تعادل ایجاد کنند. استرس گرمایی می‌تواند در هر سن و در هر نوع طیور اتفاق بیفتد. براساس منحنی ناحیه خنثی دمایی، اگر پرندگان به میزان کنترل شده مشخصی با روش‌های نرمال رفتاری، گرما از دست بدهد،  استرس گرمایی وجود نخواهد داشت و درجه حرارت ثابت باقی می‌ماند. در شرایطی که دما از ” بالاتر از دمای بحرانی” بیشتر شود، پرندگان باید به شکل فعال با له‌له زدن دما را کم کنند. له‌له زدن پاسخی طبیعی به گرما است و نباید به عنوان مشکل در آسایش در نظر گرفته شود.

هر چقدر دما افزایش یابد، میزان له‌له زدن افزایش می‌یابد. اگر تولید حرارت بیشتر از “ماکزیمم دفع حرارت”  شود(چه به شکل متراکم (استرس گرمایی حاد) یا در طول دوره طولانی (استرس گرمایی مزمن))، ممکن است پرنده بمیرد. دمای بدن طیور گوشتی باید بسیار نزدیک به ۴۱درجه سانتی‌گراد قرار گیرد. اگر دمای بدن به بیش از ۴ درجه بالاتر از این دما افزایش یابد، پرنده خواهد مرد.

قابل ذکر است که مشکلات مربوط با آسایش در جایی  بین ” بالاتر از دمای بحرانی” و “ماکزیمم دفع حرارت”  قرار دارد. مرغدار باید به رفتار پرندگان آگاه  باشد تا بتواند شرایط استرس را تشخیص دهد.

گرمای بدن چگونه تولید می‌شود؟

حرارت بدن در اثر متابولیسم تولید می‌شود که شامل نگهداری، رشد و تولید تخم می‌باشد. حرارت بدن به وزن بدن، گونه و نژاد ، سطح تولید، میزان مصرف غذا، کیفیت غذا و به میزان کمتر فعالیت و تمرین بستگی دارد.

منابع دیگر گرما چیست؟

گرما از طریق دیوار و سقف و نیز دمای هوایی که در اتاق، تهویه می‌شود،اضافه می‌گردد. بخش زیادی از این حرارت، برای تبخیر رطوبت و خشک کردن دفعیات به کار می‌رود.

هر چند در هوای بسیار گرم، دفعیات مرطوب سبب می‌شود که پرنده دچار استرس گرمایی شده، احساس ناراحتی بیشتری را تجربه کند. در دفعیات خشک پرنده می‌تواند از حمام غبار برای خنک شدن استفاده کند.

گرمای  وسایل الکتریکی و موتورها، از گرمای تولید شده توسط متابولیسم بدن، کمتر است. (معمولا کمتر از ۱ درصد).

را ه‌های دفع حرارت از بدن پرنده

• تشعشع
• همرفت
• هدایت
• اگر به ۳ روش بالا پرنده نتواند تعادل گرمایی ایجاد کند، به روش تبخیر یا له‌له زدن گرما از دست می‌دهد.

تراکم بالای طیور نسبت به محیط پرورش و تجهیزات خنک‌کننده ، سبب تولید حرارت تا درجه خطرناکی می‌شود که گرمای متابولیسم تولید شده به همراه حرارت محیط، بالاتر از حدی می‌شود که سالن طراحی شده است. میزان حرارت که از یک پرنده به پرنده دیگر ساطع می‌شود بیشتر شده و رطوبت در بین پرنده‌ها گیر می‌افتد. پرنده‌ها دور هم جمع شده و پرنده‌ها ۴۰ درصد کمتر در از دست دادن حرارت، کارآمد خواهند بود.

پرندگان چگونه به افزایش دما پاسخ می‌دهند؟

تلاش برای دورشدن از سایر پرندگان

حرکت در خلاف سطوح خنک

دور کردن بال‌ها از بدن

له له زدن (نفس نفس زدن) آهسته

استراحت، برای کاهش حرارتی که بوسیله فعالیت تولید می‌شود

کاهش میزان مصرف غذا

افزایش میزان مصرف آب

انتقال خون از اندام‌های داخلی به پوست که رنگ پوست را تیره‌تر می‌کند

آغاز له له زدن (نفس نفس زدن) سریع

مهم ترین فاکتورهای فارم برای پیشگیری از استرس گرمایی

• عایق‌سازی
• طراحی فارم  و موقعیت آن
• تهویه

عایق‌سازی

عایق‌سازی سبب کاهش انتقال حرارت از سقف و دیوارها می‌شود. اگر عایق‌سازی درست انجام نشده باشد، با نهایت تعجب حتی در یک روز عادی در تابستان، مقدار زیادی گرمای خورشید از طریق  سقف نفوذ می‌کند. در یک روز بسیار گرم ، دمای سقف به ۶۰درجه  سانتی‌گراد می‌رسد. بررسی‌ها نشان داده که  نور خورشید تا حدود ۳۰ وات بر متر مربع در سقف سالن‌های گوشتی می‌رسد که می‌تواند به سالن منتقل شود و میزان گرما در بستر طیور را افزایش می‌دهد.

تاثیرعایق‌سازی با فاکتوری به نام U Value  بررسی می‌شود که هر چه کمتر باشد بهتر است. U Value استاندارد U=0.4 W/m^۲/°c است. در یک ساختمان تازه‌ ساخت تمیز ، که فضای سقف با مواد اضافه عایق و دیوارها از پنل‌های کامپوزیت ساخته شده ، U Value برابر با ۰.۳۵ است. در سالن‌های قدیمی‌تر که سیستم عایق‌بندی افت داشته، U Value در محدوده استاندارد نخواهد بود.

طراحی سالن‌ها و فارم

طراحی سالن چه اهمیتی دارد؟

طراحی ساختمان و سیستم تهویه آن، محل ساختمان‌ها و تجهیزات جدید، همه در استرس گرمایی تاثیرگذار هستند. رنگ سقف، قابلیت انعکاس، شیب و جهت و اینکه آیا ساختمان در سایه است یا خیر، همگی فاکتورهایی هستند که تا حدی بر جذب نور خورشید تاثیر دارند. از مشاوره فردی متخصص در زمان طراحی باید استفاده کرد.

هر چند گرمای بالای تابستان، اجتناب‌ناپذیر در نظر گرفته می‌شود یکسری شرایط باید برای به حداقل رساندن استرس گرمایی در زمان طراحی آب و هوایی در نظر گرفته شود. سالن و سیستم تهویه باید برای رسیدن به حداکثر سود، مکمل یکدیگر باشند. نتیجه آن، سالنی است که به صورت ترکیبی به شکل مرسوم و تونل تهویه باشد یا برای بهبود جریان هوا با عرض کمتر طراحی شده باشد یا به نوعی سیستم تهویه هوا داشته باشد.

سیستم تهویه چقدر مهم است؟

استفاده از هوای بیرون، روشی اصولی  برای حذف حرارت از سالن‌های پرورش  طیور می‌باشد. ۲ بخش در سیستم تهویه وجود دارند که مکمل یکدیگرند:

• سیستم تعویض هوا:  سیستم‌های فن یا سیستم‌های تهویه طبیعی بسیار مرسوم هستند. تعریف حداکثر میزان تهویه استاندارد (MVR)  بر اساس تئوری، میزان هوایی است که برای جلوگیری از افزایش دمای سالن بیش از ۳ درجه بالاتر از دمای بیرون مورد نیاز می‌باشد. شرکت‌های مختلف عددی بین ۲.۵و ۵ درجه را اعلام می‌کنند.
• سیستم  ورود:  ظرفیت جابجایی هوا به هر اندازه در دسترس باشد، مساله مهم این است که هوا در شرایط گرما به شکل یکنواخت و به سرعت در همه جای سالن توزیع شود. این مساله در سالن‌های پر تراکم و نیز در پایان دوره پرورش دوره طیور گوشتی  مهم است. در سالن‌هایی که به شکل طبیعی تهویه می‌شوند،  MVR  براساس ارتفاع سالن تعریف می‌شود.

خلاصه:

• استرس گرمایی شرایطی است که در آن تعادل میان گرمای تولیدی طیور و گرمای دفعی بر هم می خورد و سبب برو علائمی مانند کاهش مصرف آب و غذا می شود. تراکم بالا  شرایط ایجاد استرس گرمایی را فراهم می کند. با رعایت فاکتور های مدیریتی مانند عایق‌سازی ، طراحی فارم  و موقعیت آن ، تهویه، می تواند بروز استرس گرمایی جلوگیری کرد.

منبع: دانلود فایل pdf به زبان اصلی