ویروس کووید ۱۹ یکی از انواع ویروس های متعلق به خانواده کرونا ویریده می باشد که گونه های مختلف کرونا ویروس از سال های قبل در انسان و حیوان عامل ایجاد بیماری شناخته شده اند از جمله سندرم حاد تنفسی SARS-COV (3002) و ستندروم تنفسی MERS-COV (2102) که هر دوی آنها از بتا کرونا ویروس ها با منشا خفاش ها هستند. البته رفتار COVID-19 مانند SARS و MERS مشخص نیست.
راه انتقال
راههای انتقال این ویروس هنوز به طور دقیق مشخص نشده است اما راه اصلی انتقال این ویروس از انسان به انسان است. شواهد نشان میدهد که این ویروس خاستگاه جانوری دارد و احتمال انتقال آن از نوعی خفاش مطرح میباشد. آلودگی گونه های حساس جانوری به این ویروس بیشتر پس از تماس با انسان آلوده رخ می دهد و انتقال آن به صورت مکانیکی رخ میدهد لذا خصوصا در موارد حتی مشکوک به بیماری کرونا بایستی از تماس با دام و فرآوردههای خام دامی جدا خودداری گردد.
گونه های حیوانات اهلی یا مزرعه مستعد ابتلا به کرونا:
در ژانویه ۲۰۲۱ در مورد حساسیت حیوانات به بیماری کووید ۱۹سازمان جهانی بهداشت حیوانات بر اساس شواهد موجود در مزارع مباحثی را مطرح و برای متخصصین دامپزشکی توصیه هایی برای محافظت انسان و حیوانات در محیط مزرعه عنوان نموده است.
گونه های بسیار حساس:
مینکها (نوعی راسو)، موش خرماها و راسوهای معمولی میتوانند به ویروس آلوده شوند و در صورت آلودگی علائمی همچون علائم تنفسی، علائم گوارشی و مرگ و میر را نشان میدهند. حیوانات مذکور از طریق تماس مستقیم و یا از طریق هوا میتوانند بیماری را به سایر موش خرماها و یا راسوها منتقل کنند. راکونها و خرگوشها نیز از حیوانات حساس به این بیماری هستند ولی تا کنون شواهدی مبنی بر انتقال بیماری از آنها به همنوعان خودشان مشاهده نشده است.
گونه های با حساسیت کم :
خوکها و گاوها حساسیت بسیار کمی به ویروس دارند که پس از تلقیح با دوز بالای ویروس در محیط آزمایشگاهی، علائم بسیار خفیف تنفسی در (خوکها) را نشان دادند .
گونه های غیر حساس:
مرغها، بوقلمونها، بلدرچینها، غازها، اردکها و همینطور ماهیها نمیتوانند به ویروس آلوده شوند.
گونه های حیوانات همراه مستعد به بیماری
سگ وگربه ها:
میتوانند به ویروس آلوده شوند و علائم تنفسی یا گوارشی نشان دهند البته سگها بیماری را به سایر سگهایی که در تماس هستند منتقل نمیکنند و یک مطالعه در مورد گربهها نشان داده است که آنها میتوانند ویروس را به گونه های دیگر منتقل کنند.
اقدامات پیشگیرانه:
لازم است اقدامات پیشگیرانه و بهداشتی زیر در هنگام مراجعه به مراکز پرورش دام و طیور، اماکن تولید و بسته بندی فرآوردههای خام دامی و فروشگاه های مواد پروتئینی به دقت رعایت شود.
مزارع پرورشی
کارگران و بازدیدکنندگان باید وسایل نقلیه خود را در مناطقی تعیین شده و دور از محل نگهداری حیوانات پارک کنند. ورود بازدیدکنندگان غیرضروری در محل مجاز نمیباشد. برای کلیه افرادی که به مزرعه وارد میشوند باید سوابقی ثبت شود و اگر دمای بدنشان بیشتر از ۳۷ درجه باشد اجازه حضور ندارند. کسانی که علایم بالینی مشابه با کووید ۱۹ دارند یا افرادی که آزمایش کرونای آنان مثبت است و یا افرادی که در تماس با بیماران بوده اند تا زمانی که سلامت آنان توسط پزشک تایید نگردد مجاز به ورود به مزرعه نیستند.
از حضور سگ، گربه، حیوانات وحشی در مراکز پرورشی جلوگیری شود. با استفاده از ضدعفونی کننده های توصیه شده نسبت به پاکسازی جایگاه های دام اقدام شود. بسته به فعالیتی که در مزارع انجام میشود تجهیزات حفاظت شخصی برای کارگران تهیه و استفاده گردد.
از حوضچه های ضدعفونی کننده مناسب در محلهای ورودی مزارع استفاده شود و به طور مرتب محل های مشترک کارگران مزرعه تمیز و ضدعفونی شوند. همیشه قبل یا بعد از استفاده از وسایل نسبت به ضدعفونی کردن آنها اقدام گردد. تهیه و ارسال مواد خوراکی از محیط خارج مزرعه به داخل به حداقل ممکن برسد (مثلا هفته ای یک بار با رعایت اصول قرنطینه وانتقال ایمن) تهویه مناسب در سالن های محل فعالیت بررسی شود.
پیام های آموزشی در مورد اصول بهداشتی و نحوه اجرای آن در اختیار کارگران قرار گیرد واهمیت آن روزانه یادآوری و بر نحوه اجرای آن اصول توسط کارگران نظارت جدی شود. تا حد امکان در مواقع فعالیت، غذا خوردن و سایر دورهمی ها صورت نگیرد و فاصله حداقل دومتری رعایت شود و حتی الامکان برای هر فرد از میز جدا گانه استفاده شود. رعایت بهداشت تنفسی از طریق پوشاندن عطسه و سرفه با آرنج بسته و یا داخل دستمال کاغذی و دفع بهداشتی دستمال کاغذی، ماسک و هرگونه وسیله بهداشتی استفاده شود.
بهداشت مواد غذایی :
توصیه میگردد فرآورده های خام دامی از جمله مرغ، ماهی، میگو، گوشت و… در بسته بندی هایی که مورد تایید سازمان دامپزشکی کشور است قرار گرفته باشد و در واحد صنفی و فروشگاه های زنجیره ای و میادین تره بار عرضه شوند. توصیه میگردد به منظور کاهش تماس مرغ، ماهی، میگو با سطوح و دست از قطعه قطعه و تمیز کردن و رو باز بودن آنها در مراکز عرضه و صنفی خودداری شود.
گوشت چرخ کرده و آماده، بدون بستهبندی دارای مجوز دامپزشکی عرضه نگردد و در صورت تقاضای مشتری فقط در حضور وی و با رعایت بهداشت فردی و تجهیزات محیطی، میتوان گوشت را چرخ کرد. عرضه و فروش محصولات گوشتی و هرگونه فرآورده خام دام و طیور به صورت دست فروشی و سیار در خارج از محل های صنفی ممنوع میباشد. فرآوردههای خام دامی (مرغ، ماهی، گوشت) در خارج از یخچال نگهداری نشود.
ابزار، تجهیزات و ساختمان محل عرضه فرآورده های خام دامی:
یخچال و فریرزها، ابزار و تجهیزات، تخته گوشت، چاقو، ساتور، سینی، چرخ گوشت، ترازو و امثال آن بطور مستمر ضدعفونی شود. تهیه ماسک، کلاه، دستکش و پیش بند یکبار مصرف جهت استفاده در حین کار به صورت روزانه ضروری است.
ظرف حاوی صابون مایع و دستمال کاغذی در کنار دستشویی تعبیه گردد. جهت نقل و انتقال محصولات، از خودروهای حمل و نقل ضدعفونی شده و دارای پروانه از سازمان دامپزشکی کشور استفاده شود.
کارت خوان، کلیه دستگیره در و یخچال و فریزرها و در صورت وجود میز و صندلی یا مبلمان میبایست به صورت مستمر ضدعفونی شود. استفاده از هواکش وباز گذاشتن درها و پنجره های در واحد صنفی ضروری میباشد به طوری که همیشه هوای مناسب و بدون بو در داخل محل وجود داشته باشد.
دیوار، کف سقف، روشویی و ابزار کار به صورت روزانه گندزدایی شوند. سطوح دارای تماس مشترک با دستمال، تمیز و خشک شده و سپس گندزدایی گردد. در خصوص جمع آوری و دفع پسماند رعایت تمامی ملاحظات بهداشتی (جمع آوری پسماند در کیسه های پلاستیکی محکم بدون درز و نشت) و سطل های پدالی الزامی است.
ضروری است با رعایت و جدی گرفتن ضوابط بهداشتی و نکات ایمنی زیستی در دامداری ها و مراکز تولید و عرضه فرآورده های خام دامی در قطع زنجیره انتقال ویروس های نانومتری کووید ۱۹ و کاهش عامل عفونت زا اقدامات موثری صورت گیرد.
نکته:
با توجه به اینکه ضد عفونی کنندۀ ویروکیل می تواند در کنترل ویروس کووید ۱۹ و قطع انتقال زنجیرۀ آن در بین حیوانات، موثر باشد لذا استفاده از آن در فارم ها در زمان اپیدمی کرونا توصیه می شود.
برای مطالعه کامل مقاله کلیک کنید.