تب مالت یکی از مهم ترین بیماریهای مشترک بین انسان و دام است که پیشگیری تب مالت در انسان فقط با کنترل آن در دام میسر است. تب مالت یا بروسلوز به نامهای دیگری مثل “تب مواج”، “تب دیوانه” یا “تب مدیترانه ای” نیز شناخته شده است.
زمان شیوع بیماری:
این بیماری در تمام فصول سال وجود دارد ولی در فصل بهار و پاییز یعنی فصل زایش و شیردهی دامها بیشتر است.
عامل بیماری:
عامل ایجاد کنندهی این بیماری باکتری به نام بروسلوز است که یک باکتری گرم منفی، هوازی است و از طریق تماس مستقیم با دامهایی مانند گاو، گوسفند، بز، خوک، شتر، گوزن آلوده یا بافتهای دام آلوده مانند خون، ترشحات رحمی، جنین سقط شده، مصرف شیرخام و فرآوردههای لبنی آلوده به خصوص پنیر، خامه، کره، سرشیر، تماس با سرنگهای آلوده و استنشاق هوای آغل و اصطبلهای آلوده میتواند به انسان انتقال پیدا کند.
علائم بالینی بروسلوز:
علائم ایجاد شده در افراد به سه دسته حاد، تحت حاد و مزمن تقسیم میشود. در نوع حاد بیمار درد عمومی بدن به خصوص پشت درد دارد. همچنین تب و لرز و تعریق شدید دارد و در اثر بیاشتهایی احساس ضعف عمومی دارد. با این نشانهها از آغاز بیماری بیشتر از 3 ماه نمیگذرد. درنوع تحت حاد، این بیماری بدون نشانه خاصی شروع میشود، بیمار فقط از ضعف خستگی رنج میبرد و این یعنی از آغاز بیماری 3 ماه تا 1 سال میگذرد. در تب مالت مزمن، نشانههایی شامل تب، تعریق شبانه، دردعضلانی و بیاشتهایی وجود دارد.
این بیماری تورم بیضه در گاوهای نر، وجود خون در ترشحات فرج دام، سقط جنین، مرده به دنیا آمدن جنین، عدم خروج جفت و نازایی دامهای ماده را سبب میشود.
بروسلوز معمولا در اولین دورهی آبستنی سبب سقط جنین (5 تا 6 ماهه) شده و هنگام سقط تا مدتی بعد از آن هم با دفع ترشحات رحمی که به شدت هم آلوده هستند، باعث آلودگی محیط میشود که این خود زمینه ساز آلودگی سایر دام های گله، انسان میشود.
همچنین دفع دورهای باکتری بروسلوز از طریق شیرحیوان و همچنین از طریق ترشحات رحمی در دامهای فاقد علائم بالینی مشکلات زیادی را برای سایر دامها و انسان به وجود میآورد.
بروسلوز به طور معمول از طریق فرد به فرد انتقال پیدا نمیکند اما گاهی اوقات زنان در حین زایمان یا از طریق شیردادن به نوزاد خود، عفونت را به آنها انتقال داده اند. این بیماری به ندرت از طریق فعالیت جنسی یا انتقال خون آلوده پخش میشود.
شیوع بیماری:
تب مالت در آسیا، خاورمیانه، حوزه دریای مدیترانه، آمریکای لاتین، آفریقا و اروپای شرقی شیوع بیشتری نسبت به سایر مکانهای دنیا دارد.
روشهای تشخیص بیماری:
روشهای تشخیص بیماری تب مالت با استفاده از تستهای سرولوژی( تست wright، تست 2ME wright) و تستهای مولکولی PCR است.
طول درمان:
طول درمان بیماری تب مالت بسته به نوع و شدت بیماری بین چند هفته تا چند ماه متغیر است. در برخی از مبتلایان که مورد درمان قرار میگیرند؛ احتمالا به دلیل وضعیت درون سلولی باکتری و مقاومت آن به آنتیبیوتیک، معمولا بعد از چند ماه بعد ازعفونت اولیه بیماری دوباره عود میکند که میتواند علائم بیماری حتی تا دو سال بعد از درمان بطور موقت دوباره ایجاد شود.
عوارض بیماری تب مالت:
عوارض ایجاد شده توسط بروسلوز میتواند فقط در یک عضو یا در سراسر بدن ایجاد شود که شامل اندوکاردیت، آرتروز، التهاب و عفونت بیضهها، التهاب کبد و طحال و عفونت سیستم اعصاب مرکزی شود.
راههای پیشگیری:
علاوه بر واکسیناسیون، بهداشت، ضدعفونی کردن جایگاه ها به خصوص جایگاههای زایش، قرنطینه کردن دام آلوده، سوزاندن جنین سقط شده، انجام آزمایشهای لازم برای شناسایی دام آلوده قبل از کشتار از دیگر اقدامات لازم برای پیشگیری از شیوع بیماری است.
راههای درمان:
بهترین راه مبارزه با بیماری تب مالت در گلهها واکسیناسیون گله است زیرا این بیماری بسیار خطرناک است و به سرعت در گله همه گیر میشود. واکسیناسیون را میتوان در تمام طول سال انجام داد و یک بار واکسن زدن در تمام طول عمر کافی است. میزان واکسن لازم به دام 5 سی سی بوده و برای گاوهای ماده باید قبل از رسیدن به بلوغ جنسی یعنی 3 تا 6 ماهگی صورت گیرد.
کاری از واحد علمی-فنی شرکت تک نام پندار آریا، شهریور99
