آنزیم های برونزادی(اگزوژنوس) به طور گسترده در جیره های طیور برای بهبود عملکرد تولید، مورد استفاده قرار گرفته است. با این حال، تحقیقات بیشتر برای ارزیابی اثربخشی و گسترش استفاده از آنزیم هادر برنامه های تغذیه طیور مورد نیاز است. استفاده از فیتاز برای بهبود عملکرد پرنده و کاهش آلودگی زیست محیطی فسفر کمتر مورد توجه قرارگرفته است که تا حدودی به علت اثرات بالقوه منفی اجزای فیبر جیره ها و آگاهی ناکافی از نیازهای دقیق فسفر در فرمولاسیون جیره است. اثر بخشی پلی ساکاریدهای غیرنشاسته ای به عنوان مثال در گندم، جو یا چاودار با استفاده از آنزیم نسبت به ذرت و کنجاله سویا بیشتر است که به علت تفاوت در مواد تشکیل دهنده پلی ساکاریدهای غیرنشاسته ای است. همچنین افزودن مقدار زیادی از دانه کتان به جیره طیور با استفاده از آنزیم، میتواند اثرات منفی پلی ساکاریدهای غیرنشاسته ای را کاهش دهد. هدف از این مقاله بررسی روند توسعه آنزیم و نتایج استفاده از آنها است.
اثر فیتاز بر مصرف مواد مغذی و عملکرد رشد
اگر چه در بسیاری از مطالعات، افزودن فیتاز به جیره های حاوی فسفر جهت بهبود عملکرد رشد و بهره وری از مواد مغذی انجام شده است، با این حال، ثابت شده که اثر آن در مقایسه با جیره های کنترل کمتر بوده است. در مطالعات اخیر، اثر افزودن آنزیم فیتاز بر عملکرد رشد و بهبود استفاده از انرژی و آمینواسید در جوجه های گوشتی مشاهده شد. علاوه بر این، قابلیت هضم لیزین تعیین شده در مطالعات مارتینز- آمزوکا و همکاران (2006) و کاوسیون و همکاران (2006) تفاوت معنی داری را بین جیره کنترل و جیره های افزوده شده با آنزیم فیتاز ایجاد نکردند. همچنین اثر افزودن آنزیم فیتاز در جیره های مرغهای تخمگذار نیز مورد مطالعه قرار گرفت. پژوهشگران دریافتند که افزودن آنزیم فیتاز به جیره های حاوی فسفر کم در مقایسه با جیره های حاوی فسفر کافی، منجر به عملکرد تولیدی مشابه شده است. در پژوهشی دیگر نیز تولید تخم مرغ در جیره حاوی سطوح پایین پلیساکاریدهای غیر نشاسته ای (فسفر غیر فیتاته) تفاوت معنیداری با جیره کنترل نداشت. احتیاجات فسفر در جیره مرغهای تخمگذار به خوبی شناخته شده و مشخص شده است که میزان بالای کلسیم در جیره مرغهای تخمگذار همواره تأثیر منفی بر اثر بخشی آنزیم فیتاز دارد. استفاده از جیره های آردی که در معرض حرارت قرار نگرفته اند، می تواند نتایج مثبتی بر بهبود عملکرد رشد در طیور داشته باشد.
پلی ساکاریدهای غیرنشاسته ای و آنزیمهای تجزیه کننده آن:
پلی ساکاریدهای غیر نشاستهای اجزای اصلی فیبر موجود در جیره خوراکی طیور بوده و شامل پلی ساکاریدهای سلولزی و غیرسلولزی است. در دانه های غلات(از جمله ذرت) پلی ساکاریدهای غیرسلولزی شامل آرابینوزایلانها و بتاگلوکانها و درکنجاله های سویا و کانولا، آرابینانها، آرابینوگالاکتانها، گالاکتانها، گالاکتومانانها، مانانها و پلی ساکاریدهای پکتینی وجود دارد. عامل ایجاد ویسکوزیته مربوط به بتاگلوکانها و آرابینوزایلانهای موجود در جو، چاودار و گندم است که با آنزیمهای گوارشی و مواد مغذی مخلوط شده و مانع از حرکت مواد هضمی و انتقال محصولات هیدرولیز شده به موکوس روده ای میشوند. در نتیجه، این اثرات ممکن است باعث کاهش در عملکرد طیور شود علاوه بر این، مشکلات مربوط به ویسکوزیته به طور مستقیم مربوط به ظرفیت نگهداری بالای آب در بتاگلوکانها و آرابینوزایلانها هستند. برای مقابله با چنین اثرات ضد تغذیه ای، استفاده از آنزیمهای تجاری بتاگلوکاناز و زایلاناز طی 30 سال گذشته توسعه یافته است. علاوه بر این با کاهش ویسکوزیته، استفاده از آنزیمهای تجزیه کننده پلی ساکارید غیرنشاسته ای میتواند اثرات پوششدار کردن مواد مغذی دیواره های سلولی را کاهش دهد؛ بنابراین باعث افزایش پروتئین، نشاسته و مصرف انرژی میشود.
همچنین وجود پلی ساکاریدهای غیرنشاسته ای در کنجاله سویا یا ذرت با افزودن آنزیم کربوهیدراتاز برای تخریب دیواره سلولی مؤثر است. در چند سال اخیر، مطالعات متعددی اثر افزودن آنزیمهای زایلاناز و گلوکاناز را بر عملکرد رشد جوجه های گوشتی و بوقلمونهای تغذیه شده با جیره بر پایه ذرت،کنجاله سویا مورد بررسی قرار دادند. این نتایج بهبود بسیار کمی در افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک حاصل از افزودن آنزیم را نشان داد. در رابطه با مرغهای تخمگذار نیز نتایج مشابه نتایج به دست آمده از جوجه های گوشتی بود و یا افزودن آنزیم اثر معنی داری بر ضریب تبدیل خوراک در مقایسه با جیره کنترل نداشت.
نتیجه گیری
به طورکلی میتوان نتیجه گرفت که استفاده از آنزیمهای برونزادی تجـزیه کننده پلی ساکاریدهای غیرنشاسته ای و فیتاز در جیره های بر پایه ذرت و کنجاله سویا می تواند در بهبود قابلیت هضم نشاسته و سایر مواد مغذی و عملکرد رشد در طیور موثر باشد. عوامل متعددی می تواند سبب کاهش در اثربخشی آنزیم های برونزادی تجـزیهکننده پلی ساکاریدهای غیرنشاسته ای و فیتاز شود. از جمله عوامل دخیل در آن میتوان به استفاده از آنزیم ناکافی در جیره، شیوه های فرآوری خوراک مانند دمای بیش از حد پلت، که باعث کاهش فعالیت آنزیم می شود و تأثیر سایر مواد مغذی بر آنزیم و خصوصیات فسفر جیره و عدم دسترسی اسید فایتیک به فیتاز در داخل روده اشاره کرد. در جیره های بر پایه ذرت و کنجاله سویا، استفاده از آنزیم های حاوی ترکیبات زایلاناز و بتاگلوکاناز یا ترکیب زایلاناز ، آمیلاز و پروتئاز می تواند در بهبود عملکرد طیور مؤثر باشد. بنابراین برای رسیدن به شرایط اقتصادی پایدار در برنامه های تغذیه ی تجاری طیور، استفاده از ترکیب مناسب کربوهیدرازها شامل سلولاز، پکتیناز، زایلاناز، گلوکاناز، ماناناز و گالاکتوزانازها باید اعمال شوند. استفاده از دانه کتان به علت وجود مقادیر بالای پلیساکاریدهای غیرنشاسته ای غیرقابل هضم در جیره طیور محدود است. با این حال، با حذف موانع ضد تغذیه ای در دانه کتان از طریق استفاده از ترکیب مناسب آنزیم های جیره غذایی، میتوان ارزش تغذیه ای دانه کتان را در جیره های متداول طیور افزایش داد و در نتیجه سودآوری نیز به طور قابل توجهی بهبود می یابد.
منبع:
مولتیآنزیم ناتوزیم، علاوه بر آنزیمهای زایلاناز، سلولاز، بتاگلوکاناز، همی سلولاز، پروتئاز، آلفا آمیلاز، پکتیناز و لیپاز، دارای فیتاز نیز میباشد. با استفاده از این مولتیآنزیم، میتوانید فیتاز و سایر آنزیمها را در جیره داشته باشید و با کاهش قیمت دان، به سودآوری بیشتری دست یابید.
