بررسی اثرات توکسین بایندر و پروبیوتیک در گاوهای شیرده

سموم قارچی چه تاثیری بر شیردهی گاو ها دارد

پروتئین حیوانی جزء مواد مغذی ضروری مورد نیاز انسان، جهت ادامه حیات بوده و میزان مصرف آن نیز از شاخص ­های اصلی و مهم توسعه کشورها به شمار می‌­رود. به همین جهت تولید شیر و گوشت در کشور از جایگاه ویژه ای برخوردار است. امروزه حضور سموم قارچی به ویژه آفلاتوکسین ­ها در شیر از طریق خوراک مصرفی دام یکی از عوامل مهمی است که سلامت مصرف کنندگان را به خطر می­‌اندازد. آفلاتوکسین­ ها باعث ایجاد خسارات اقتصادی بسیاری به کیفیت محصولات کشاورزی و کاهش میزان تولید می‌­شوند که در نتیجه، غذای دام و یا انسانِ ایجاد شده از این محصولات کشاورزی، آلوده خواهد بود.

این مسئله در حال حاضر جای تامل بسیار دارد. اثر کارسینوژنیک (سرطان زایی) آفلاتوکسین در افزایش بروز سرطان و بیماری­های عفونی، کاهش رشد، اثر سوء این سم روی برخی فاکتورهای تغذیه­‌ای در انسان و حیوانات، تضعیف سیستم ایمنی در انسان و حیوانات، ارتباط بین در معرض قرار گرفتن با این توکسین و شیوع بیماری­ های عفونی، از جمله مسائلی است که به این توکسین اهمیت داده و آن را به عنوان یک معضل، به ویژه در کشورهای در حال توسعه معرفی نموده است.

انوع آفلاتوکسین

حداقل ۱۷ نوع آفلاتوکسین در طبیعت شناخته شده­ اند. به طور خلاصه می‌­توان گفت خطرناک ترین آفلاتوکسین که همان نوع B۱ است توسط گاوهای شیری عمدتاً به مشتق ۴-  هیدروکسی خود تبدیل شده و آفلاتوکسین(M۱ سم شیر) را به وجود می آورد. اگر آفلاتوکسین B۱ به تنهایی یا همراه آفلاتوکسین­ های دیگر در خوراک دام به وسیله حیوانات خورده شود، به توکسین ­های دیگری در ترشحات و بافت­ های آنها تبدیل می‌­شود. این سم آفلاتوکسین M نام گرفته که شاخصی از منبع جداسازی آن یعنی شیر است.

تاثیر استفاده از مواد جاذب یا باند کننده سموم قارچی

بنابراین تولید شیر فاقد سموم قارچی به منظور تامین سلامت بیشتر مصرف کنندگان شیر دارای اهمیت زیادی بوده و به این لحاظ استفاده از توکسین بایندرها ( مواد جاذب سم ) در تغذیه دام دارای جایگاه ویژه­‌ ای است .محققین ثابت کرده ­اند که بهترین و در عین حال با صرفه ترین روش کاهش بروز اختلالات مربوط به سموم و جلوگیری از انتقال آن­ها به شیر وسایر فرآورده­ های دامی،  استفاده از مواد جاذب یا باند کنندۀ سموم قارچی می ­باشد. این ترکیبات، مادۀ مؤثرۀ سم را باخود باند کرده و از طریق مدفوع حیوان دفع می­‌کنند.

به این ترتیب از جذب سموم جلوگیری ویا آن را به حداقل می‌­رسانند . امروزه به دلیل احساس خطری که در مصرف کنندگان محصولات دامی در ارتباط با میکروب ­های مقاوم شده به آنتی بیوتیک دیده شده، پژوهش های زیادی به منظور یافتن جایگزین های مناسب برای آنتی بیوتیک ها صورت گرفته است. در این میان، پروبیوتیک ها بیش از بقیه مورد توجه قرار گرفته و از جمله افزودنی­ های جیره غذایی هستند که توسط کشورهای اروپایی به رسمیت شناخته شده اند. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثرات توکسین بایندر بر تولید و ترکیب شیر و سیستم ایمنی گاوهای شیرده به طور جداگانه و همراه پروبیوتیک انجام گردید.

هدف آزمایش

لذا هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان تأثیر آن­ها بر کمیت و کیفیت شیر تولیدی گاوها و کاهش آفلاتوکسین موجود در شیر می‌­باشد. این پژوهش به منظور بررسی اثرات توکسین بایندر و پروبیوتیک برتولید، ترکیبات و میزان آفلاتوکسین شیر در گاوهای شیرده، بر روی ۲۱ رأس گاو شیری براون سویس در محل گاوداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی و در قالب طرح کاملاً تصادفی (۴×۳) انجام گردید.

جیره ها عبارت بودند از:

۱- جیره بدون افزودنی (شاهد)،

۲- جیره حاوی توکسین بایندر به مقدار ۵۰ گرم در روز

۳- جیره حاوی ۵۰ گرم توکسین بایندر و ۲۵ گرم پروبیوتیک. دوره عادت پذیری گاوهای مورد استفاده در طرح ۱۵ روز و دوره آزمایش۶۰ روز به طول انجامید. در هر سه وعده دوشش روزانه، شیر تولیدی گاوهای طرح ثبت گردید و برای انجام آزمایشات مربوطه دو نوبت (پایان هر ماه) از شیر گاوها نمونه برداری شد.

نتیجه آزمایش

نتایج نشان داد که در کل دوره اختلاف معنی داری بین سه جیره در میانگین تولید شیر واقعی وجود داشت (۰/۰۵>p )، به طوری که مقدار تولید شیر گاوهای مصرف کنندۀ جیره های ۲ و ۳ نسبت به جیره شاهد بیشتر بود. بر این اساس، استفاده از توکسین بایندر سبب افزایش۲/۳۱  درصد (۰/۶۱کیلوگرم) در تولید روزانه شیر و استفاده همزمان از  توکسین بایندر و پروبیوتیک سبب افزایش ۴/۹ درصد (۱/۲کیلوگرم) در تولید روزانه شیر گردید. اختلاف بین میانگین درصد و میزان تولید چربی، پروتئین و مواد جامد بدون چربی شیر در کل دوره معنی دار نبود(۰/۰۵<p)؛

اما در دوره اول میانگین پروتئین تولیدی شیر در جیره ۳ (گاوهای مصرف کننده توکسین بایندر و پروبیوتیک) به طور معنی داری بیشتر از دو جیره دیگر بود (۰/۰۵>p ). میانگین لاکتوز تولیدی بین جیره­ ها اختلاف معنی داری داشت (۰/۰۵>p)، به طوری که مقدار آن در جیره ۳ بیشتر از سایر جیره ­ها بود. در کل دوره از نظر میزان آفلاتوکسین M۱  شیر جیره­ های ۲ و ۳ تفاوت معنی داری نداشتند (۰/۰۵<p)؛ اما این تفاوت بین جیره ۱ با دو جیره دیگر معنی دار بود (۰/۰۵>p). به طور کلی می­توان نتیجه گرفت توکسین بایندر و پروبیوتیک بر تولید برخی از ترکیبات و میزان آفلاتوکسین شیر در گاوهای شیری تاثیرگذار است.

۰

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *