اونکوسرکیازیس(اونکوسرکوزیس، کوری رودخانه ای)

این بیماری توسط انکوسرکا ولولوس یا کرم ندول ایجاد می‌شود. این کرم­ها به رنگ سفید شیری، نخی شکل، با سر گرد درشت و دارای خطوط متقاطع در روی پوشش خارجی بدن می‌باشد. نرها ۴ سانتی­متر و ماده‌ها بالای ۷۰ سانتی­متر هستند. که به مدت ۲۰ سال و یا بیشتر در پوست انسان زندگی می‌کنند. معمولاً کرم­های بالغ از ندول­هایی در بافت همبند زیر جلدی جدا می‌شوند، انسان میزبان قطعی اونکوسرکا ولولوس  ‌می‌باشد. با این وجود عفونت طبیعی در میمون عنکبوتی و در گوریل اتفاق می‌افتد.

سیر تکاملی

انسان به وسیله­ نیش مگس سیاه(پشه) جنس سیمولیوم آلوده می­‌شود. لاروهای عفونی از خرطوم حشره خارج شده، از طریق سوراخ زخم وارد پوست گردیده و به بافت­های همبند مهاجرت می­‌نمایند. در این بافت­ها مراحل تکاملی انگل طی شده و کرم­های ماده توسط نر­های کوچک سرگردان بارور شده و تعداد زیادی میکروفیلر بدون غلاف تولید نموده که تا ۲ سال زنده مانده و در تمام روز در پوست واقع می­‌شوند و بعد در نسوج مهاجرت می­‌نمایند. آن­ها می­‌توانند توسط مایع لنفی به سمت چشم رانده شوند به همین علت به این بیماری کوری رودخانه‌­ای می­­‌گویند. میکروفیلاریا به نوبه‌­ی خود به وسیله­‌ی مگس سیاه گزنده از فرد آلوده بلعیده می­‌شود. میکروفیلاریا­ها به عضلات سینه حشره مهاجرت نموده، دوباره پوست­‌اندازی کرده، لاروهای مرحله سوم را تشکیل می‌دهند لاروهای عفونی در پایه خرطوم تجمع نموده و آماده خروج در گزش بعدی می‌­باشند.

علائم بالینی

بسیاری از بیماران آلوده به اونکوسرکا ولولوس، به ویژه در نواحی شیوع کم یا متوسط عفونت، بدون علائم هستند. شدت نشانی­‌ها وآثار بیماری در حد زیادی به شدت و دوره­ی تماس با انگل و تعداد کرم بستگی دارد. ویژگی­های کلینیکی اونکوسرکیازیس را ممکن است تحت سه عنوان: ضایعات پوستی، ندول­های زیر جلدی، و ضایعات چشمی طبقه بندی کرد. در بررسی آسیب‌­شناسی ندول، واکنش التهابی گرانولوماتوز با فیبروز احاطه کننده‌­ی کرم­های بالغ مشاهده می­‌شود. میکروفیلاریای موجود در بافتهای زیر جلدی ممکن است واکنش التهابی خفیف، نابودی فیبرهای ارتجاعی، و فیبروز را موجب ­گردد.

کرم بالغ و میکروفیلر­ها باعث تحریک پاسخ ایمنی میزبان می­‌شوند. بالغ­‌ها کمتر بیماری­‌زا هستند. گاهی هیچ علائمی ندارند و گاهی باعث تحریک رشد ندول­های قابل لمس به نام انکوسرکوما می‌­شوند. در نژادهای آفریقایی این ندول­ها بیشتر در ناحیه­‌ی لگن خاصره، در امتداد ستون فقرات، قفسه­‌ی سینه و زانوها است اما در آمریکای مرکزی ندول­ها بیشتر در بالای کمر، گردن و سر ایجاد می‌­شود. این ندول­ها نسبتاً خوش­‌خیم بوده و تعداد آن‌ها از ۱تا۱۰۰متغیراست و شامل کلاژن­هایی در اطراف یک یا چند کرم می‌­شوند.

اولین و متداولترین نشانی در اونکوسرکیازیس خارش بوده که ممکن است بسیار شدید باشد. خارش شدید به سفت و سخت شدن پوست، و غالباً عفونت ثانوی منجر می­‌شود. در بیماران سیاه­‌پوست، کاهش رنگدانه­‌های پوست ممکن است مورد توجه قرار گیرد. در صورت ارتباط با لنفادنوپاتی، کیسه­‌های حاوی غدد لنفاوی ران و کشاله­‌ی ران بزرگ شده، که بویژه در آفریقا بسیار متداول است. در آمریکا گاهی ضایعات اریتماتوز صورت و قسمت­ بالای تنه و بثورات ارغوانی در بخش فوقانی بدن توسعه می‌­یابد. وقتی پوست کلفت و چین خورده­ی ناحیه­ی کشاله­ی ران دچار چین خوردگی­های بیشتری می­شود، ضایعه را کشاله­ی ران آویزان می­نامند. همچنین اسامی متنوعی به اشکال مختلف التهاب پوست انکوسرکیایی اطلاق شده است از جمله:پوست سوسماری به علت خشکی و فلس­دار بودن پوست،یا پوست پلنگی به علت نقاط بدون رنگدانه­ی پوست. گرفتاری چشمی خطرناک ترین تظاهر بالینی بیماری است و عامل اغلب موارد کوری است. تمایل میکروفیلر­ها به قرنیه، مشیمیه، عنبیه و اطاق قدامی بیش از سایر نقاط است. اولین علایم چشمی عبارت است از: ترس از نور،ترشح اشک و احساس جسم خارجی درچشم.

تشخیص

وجود ندول­های زیر پوستی، ائوزینوفیلی، تظاهرات پوستی و نشانه‌­ها و علائم چشمی در افراد ساکن مناطق اندمیک، شواهد خوبی برای احتمال وجود انکوسرکیازیس هستند..تایید انگل­‌شناسی انکوسرکیازیس با یافتن میکروفیلر­ها در برش­های پوست و یا در چشم به وسیله‌­ی آزمایشات چشمی با لامپ شکاف­دار صورت می­‌گیرد. نمونه­‌برداری نباید چندان عمیق باشد که خون­ریزی ایجاد کند.

درمان

در شرایط کنونی هیچ دارویی بر ضد کرم­های بالغ و میکروفیلرها، هر دو موثر نیست. درصورت وجود گرفتاری چشمی، دی­اتیل کاربامازین منع استعمال دارد و تجویز داروهای کشنده­‌ی میکروفیلر، مانند سورامین، به علت سمیت بسیار زیاد توصیه نمی­‌شود. از آنجا که ایورمکتین به آرامی بر میکروفیلرها تاثیر می­‌گذارد، واکنش التهابی ایجاد شده در پوست و چشم به شدت دی­اتیل کاربامازین نیست. در نتیجه  عوارض جانبی عمومی و چشمی دارو چندان شدید نمی­‌باشد. سورامین یک داروی سمی است که در آبستنی نباید استفاده شود و مصرف آن می­تواند زمینه‌­ای برای بروز بیماری­های کلیوی باشد، لذا بیمار باید به دقت مورد نظارت قرار گیرد. در صورت سهولت دسترسی به ندول­های انکوسرکیایی، برداشت آنها با جراحی روش درمان قابل قبولی است، زیرا این ندول­ها حاوی کرم­های بالغ بوده و منبع میکروفیلر­ها هستند.

منابع :

منابع

۱) بیماری­های قابل انتقال بین انسان و حیوان(۶) ترجمه:دکتر اسماعیل ذوقی

۲) کرم‌­شناسی دامپزشکی دکتر علی اسلامی

۳) مارکل

۴)انگل شناسی نوا _ براون

۵) Encyclopedia of parasitology (Editor:Heinz Mehlhorn)

۶) Foundation of parasitology

۰

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *