در واقع خانواده مهمترین و بنیادیترین نقش را درهر جامعه ایفا میکند. بنابراین بسیاری از روانشناسان برآنند تا با دستیابی به عوامل مؤثر بر عملکرد خانواده (Family performance)، سلامت روانی جامعه را تأمین نمایند. عملکرد خانواده به توانایی آن در هماهنگی با تغییرات، حل تضادها و تعارضات، همبستگی بین اعضاء و موفقیت در اعمال الگوهای انضباطی، رعایت حد و مرز بین افراد، اجرای مقررات و اصول حاکم بر این نهاد با هدف حفاظت از کل سیستم خانواده مربوط است و هرگونه تغییر در آن میتواند برسلامت اعضای خانواده اثرگذار باشد.
امروزه برخی از خانوادههای ایرانی به تناسب علاقه ای که اعضای خانواده به حیواناتخانگی دارند به دنبال نگهداری از حیوانات خانگی هستند. در پژوهشهای روانشناختی به تأثیری که این حیوانات بر روی عملکرد خانواده و سلامت روانی افراد میگذارند کمتر پرداخته شده است از این رو هدف از این مطالعه، مقایسه وضعیت عملکرد خانواده و سلامت روانی در افراد دارای حیوانخانگی و بدون حیوانخانگی میباشد.
” هدف از این مطالعه، مقایسه وضعیت عملکرد خانواده و سلامت روانی در افراد دارای حیوانخانگی و بدون حیوانخانگی میباشد. “
روش تحقیق:
در این مطالعه مورد- شاهدی، ۱۵۲ نفر (۸۰ نفر دارای حیوانخانگی و ۷۲ نفر بدون حیوانخانگی) ازمردم شهر اصفهان به صورت تصادفی خوشهای انتخاب شدند و به ابزار سنجش عملکرد خانواده، پرسشنامه سلامت عمومی و ویژگیهای جمعیت شناختی پاسخ دادند. تحلیل دادهها با استفاده از آزمونهای آماری تحلیل واریانس چند متغیره و تحلیل کواریانس انجام گرفت.
فرضیات:
به نظر میرسد تفاوت بین دو گروه دارای حیوانخانگی و بدون حیوانخانگی در علائم اضطرابی و اختلال خواب ناشی از آن باشد که این حیوانات باعث ترغیب احساسات مثبت مثل افزایش احساس شادی و کاهش احساسات منفی در شخص میشوند و همچنین از آنجا که وجود حیواناتخانگی در زندگی افراد باعث کاهش تنهایی، فراهم آوردن احساس امنیت و اطمینان خاطر میشود که به کاهش اضطراب و اختلال خواب منجر میگردد.
علاوه براین، احتمالاً افراد دارای حیـوانخـانگی از یک سو اوقات فراغت خـود را بـا نگهـداری از حیوانـاتخانگی سر میکنند که این امر خود مانع از آن میشود کـه برخی آسیبهای ناشی از بطالت اوقات فراغت گریبانگیـر آنان شود و این امر خود مانع از افزایش آسـیبروانـی آنـان میشود که به تبع آن، اختلال خواب و اضطراب کمتـری درآنان مشاهده میشود.
” وجود حیواناتخانگی در زندگی افراد باعث کاهش تنهایی، فراهم آوردن احساس امنیت و اطمینان خاطر میشود که به کاهش اضطراب و اختلال خواب منجر میگردد.”
اما از سوی دیگر این احتمال هم وجـود دارد کـه رسیدگی و نگهداری از حیواناتخانگی خود به عنوان یکی از فعالیتهایی میباشد که شخص در مواقع نگرانـی، دغدغـه و بدخوابی به آنهـا روی مـی آورد و ایـن امـر بـه عنـوان یـک فعالیت مثبت از نگرانیها و اضـطراب آنـان مـیکاهـد و بـر تنظیم خواب آنها تأثیر مثبت میگذارد.
همواره میتوان به این مسأله نیز اشاره کرد کــه شــاید در افــراد دارای حیــوانخانگی، نگهداری ازحیواناتخانگی به عنوان یک شیوه مقابله بـا استرس عمل میکند که باعث میشود آنان در قبال تنشهـا و چالشهـا، خود را با حیوان دستآمـوز سرگرم کنند و در واقـع سرگرم کردن خود با حیواناتخانگی به عنوان یک شیوه مقابله با استرس اجتنابی عمل مینماید کـه احتمالاً از آنجـا که یک رویکرد اجتنابی مثبـت اسـت باعـث کـاهش سـطح اضطراب آنان شده است.
نتایج:
نتایج حاصل از این پژوهش نشاندهنده اختلاف معنیداری در بین دو گروه دارای حیوانخانگی و بدون حیوانخانگی در خرده مقیاس های علائم اضطرابی و اختلال خواب، ارتباط و آمیزش عاطفی بود. به گونهای که افـراد دارای حیـوانخـانگی ارتباطـات آشفته تر و آمیزش عاطفی کمتری را در رابطه با سایر اعضای خانواده خود تجربه میکنند.
لذا چنین نتیجه گرفته شد که افراد بدون حیوانخانگی، علائم اضطرابی و اختلال در خواب بیشتری دارند و افراد دارای حیوانخانگی در زیرمقیاس های ارتباط و درگیری عاطفی نسبت به افراد بدون حیوانخانگی مشکلات بیشتری را نشان میدهند (۰/۰۵>P).
جمع بندی:
با توجه به نتایج ذکر شده باید به عوامل فرهنگی در داشتن یا نداشتن حیوانخانگی بیشتر توجه کرد و در موقعیتهایی به داشتن حیوانخانگی توصیه نمود که به کاهش اضطراب و افزایش احساس امنیت و آرامش در افراد کمک نماید.
منبع:
مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک
دکتر محمد باقر کجباف، محسن لعلی، دکتر ابوالقاسم نوری، امیر کشاورز، محمد سلطانی زاده